
Blog
Dieta a refluks – podstawowe zasady
Spis treści
- Czym jest refluks?
- Objawy refluks – przełykowe
- Objawy refluksu – pozaprzełykowe
- Darmowy dzień diety
- Refluks – co nasila objawy?
- Leczenie
- Dieta a refluks
- Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substacji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
- Dieta a refluks – produkty zalecane
- Dieta a refluks – produkty przeciwskazane
- Praktyczne porady – widza w pigułce
- Bibliografia
Czym jest refluks?
Refluks żołądkowo-przełykowy (ang. gastroesophageal reflux disease – GERD) to zarzucanie treści żołądkowej do przełyku powodujące pogorszenie jakości życia chorych i (lub) uszkodzenie nabłonka przełyku. Choroba refluksowa przełyku (GERD) zalicza się do jednej z najczęstszych chorób przewodu pokarmowego w krajach wysoko rozwiniętych. Zarzucanie treści żołądkowej do przełyku obserwuje się u wielu osób, zwłaszcza po spożyciu obfitego, tłustego posiłku lub po wypiciu wina. Jeśli zjawisko występuje rzadko, epizody refluksu są krótkie, przewód pokarmowy z zarzucanej treści jest szybko oczyszczany i nie występują dolegliwości; mówimy wówczas o refluksie fizjologicznym. Na napięcie przełyku wpływa wiele czynników, m.in. leki, choroby tkanki łącznej, ciąża, otyłość, a także uszkodzenie mechanizmów obronnych przełyku, zabieg operacyjny żołądka, napoje np. kawa naturalna, alkohol, palenie tytoniu. W przypadku tej choroby zależność „dieta a refluks” jest bardzo istotna, tak samo jak zmiana stylu życia i farmakoterapia.
Objawy refluksu – przełykowe
- Zgaga
- Nieprzyjemny zapach z ust
- Nudności
- Wymioty
- Bóle nadbrzusza
- Kwaśne odbijanie
- Uczucie pełności w nadbrzuszu
- Zaburzenia połykania – dysfagia
- Bolesne połykanie – odynofagia
- Uczucie cofnięcia się pokarmu.
Objawy refluksu – pozaprzekłykowe
- Kołatanie serca
- Przewlekły kaszel
- Świszczący oddech
- Chrypka
- Chrząkanie
- Bezdech nocny
- Próchnica
- Zapalenie dziąseł
Darmowy dzień diety
Odbierz swój darmowy dzień diety przy refluksie
Zapisz się, a plan trafi do Ciebie w ciągu kilku minut!
Dziękujemy!
Sprawdź swoją skrzynkę mailową i potwierdź zapis, aby otrzymać darmowy dzień diety przy refluksie.
Nie widzisz wiadomości? Sprawdź foldery spam, oferty lub archiwum.
Miłego dnia!
Refluks – co nasila objawy?
Jest kilka sytuacji, w których objawy refluksu mogą się nasilać. Należą do nich m.in. :
- Aktywność fizyczna – szczególnie narażeni na nasilone objawy refluksu jesteśmy gdy mamy do czynienia z ćwiczeniami wymagającymi intensywnego skakania, odwracania się do góry nogami czy schylania. Dotyczy to też wykonywania ćwiczeń w pozycji leżącej. Objawy mogą się również nasilać podczas ćwiczeń z wykorzystaniem dużych ciężarów. Nie musisz całkowicie rezygnować z aktywności fizycznej przy refluksie, ale dostosuj ją do swoich możliwości. Umiarkowana aktywność fizyczna przyniesie Ci zdecydowane korzyści. Warto zdecydować się na ruch w postaci szybkiego marszu, długich spacerów, pływania czy jazdy na rowerze. Regularną aktywność fizyczną zaleca się szczególnie osobom z nadmierną masą ciała.
- Pozycja leżąca – objawy refluksu mogą nasilać się podczas zbyt długiego przebywania w pozycji leżącej, czyli np. podczas snu. Jeśli tak dzieje się w Twoim przypadku, warto podłożyć pod głowę kilka dodatkowych poduszek i spać spokojniej w pozycji półleżącej.
- Pochylanie się – tutaj mamy do czynienia z odwróceniem do góry nogami naszego przewodu pokarmowego. Cała treść pokarmowa ma wtedy większe szanse przelać się do przełyku. Jest to kłopotliwe w sytuacjach takich jak: praktyka jogi, rozciąganie się czy sprzątanie.
- Otyłość – w szczególności skumulowana w okolicy brzucha (czyli tzw. otyłość brzuszna) jest istotnym czynnikiem nasilającym objawy choroby refleksowej. Tłuszcz gromadzący się wokół jamy brzusznej powoduje nacisk na żołądek co zwiększa ryzyko wystąpienia refluksu a także krótkiego epizodu bólowego. W ramach profilaktyki refluksowej (i nie tylko) warto kontrolować swoją masę ciała.
- Tłuste i duże posiłki jedzone na szybko – wszystkie trzy elementy mają znaczenie. Spożywanie dużych, obfitych posiłków powoduje częstsze nasilenie objawów refleksu. Jeśli dodatkowo posiłki te są obfite w tłuszcz, objawy zwiększają na swojej sile. W przypadku choroby refleksowej zaleca się spożycie 4-6 mniejszych posiłków, jedzonych na spokojnie. Podczas szybkiego spożycia posiłku połykamy większą ilość powietrza, co wpływa na wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego i przyczynia się do powstawania objawów refluksu.
- Palenie tytoniu – palenie powoduje upośledzenie oczyszczania przełyku, zmniejsza napięcie w dolnym zwieraczu przełyku i przyczynia się do nasilenia refluksu. Osobom cierpiącym na tę dolegliwość zaleca się całkowitą rezygnację z palenia tytoniu.
Leczenie
W pierwszej fazie choroby stosowane jest leczenie zachowawcze, polegające na modyfikacji stylu życia i stosowaniu diety eliminującej objawy. U wielu chorych, np. w drugiej fazie choroby niezbędne jest leczenie farmakologiczne lekami zmniejszającymi wydzielanie żołądkowe, blokującymi receptory histaminowe, działającymi neutralizująco i osłaniająco na żołądek. Czasem zachodzi konieczność leczenia chirurgicznego, operacja wykonywana jest wówczas, kiedy leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne. Np. chorzy z nocną zgagą i przepukliną rozworu przełykowego przepony, a także u których zarzucana do przełyku treść żołądkowa zawiera żółć.
Dieta przy refluksie
Dieta przy refluksie powinna być łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Posiłki należy spożywać częściej, 4-6 razy dziennie, niewielkie objętościowo, o stałych porach. Posiłki obfite rozciągają żołądek, powodując jednocześnie osłabienie napięcia dolnego zwieracza przełyku. Zwiększa się ilość krótkotrwałych relaksacji zwieracza i zarzucanie treści żołądkowej do przełyku.
Dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego
Prawidłowa dieta przy refluksie to dieta łatwo strawna z ograniczoną ilością produktów i potraw działających pobudzająco na czynność wydzielniczą żołądka. Zaliczamy do nich: mocne rosoły, buliony, esencjonalne wywary warzywne, grzybowe, galarety, wody gazowane, kwaśne napoje, nierozcieńczone soki z owoców i warzyw, napoje alkoholowe, kawa naturalna, mocna herbata, produkty marynowane, wędzone, potrawy pikantne, słone, smażone, pieczone, ostre przyprawy. Ilość białka w diecie należy zwiększyć do 1,2g/kg nmc. Białko pełnowartościowe z mleka, twarogu, jaj, drobiu, ryb, mięsa wiąże nadmiar kwasu solnego. Niewskazane jest jednak mleko w większych ilościach niż 0,7-1l/d, ponieważ mleko początkowo osłania błonę śluzową żołądka, łagodzi ból, a po wchłonięciu zawarty w mleku wapń wpływa na zwiększenie wydzielania gastryny, która działa pobudzająco na czynność wydzielniczą żołądka.
Tłuszcze wykazują zdolność hamowania wydzielania kwasu solnego, zmniejszają równocześnie motorykę żołądka. W diecie należy uwzględnić tłuszcze roślinne, które zmniejszają stężenie cholesterolu. Tłuszcze pokrywają w 30% dobowe zapotrzebowanie energetyczne. Do produktów hamujących wydzielanie żołądkowe oprócz tłuszczów należą słabe roztwory cukru, natomiast ograniczeniu podlega błonnik pokarmowy, należy więc z diety wykluczyć pieczywo razowe, grube kasze oraz surowe owoce i warzywa.
Z diety wyklucza się produkty trudno strawne, wzdymające, ostro przyprawione. Posiłki należy spożywać regularnie, o jednakowych porach dnia w niewielkiej objętości, 4-6 razy dziennie. Ważna jest temperatura potraw – nie powinny one być zbyt gorąca ani zbyt zimne. Umiarkowana temperatura posiłków chroni przed przekrwieniem błony śluzowej żołądka. Dieta powinna być dostosowana indywidualnie dla każdego chorego. Należy uwzględnić obserwację pacjenta i wykluczyć te pokarmy, które wywołują i nasilają dolegliwości.
Potrawy przyrządza się metodą gotowania w wodzie, na parze, duszenie bez obsmażania na tłuszczu lub pieczenie w folii. Tłuszcz dodaje się do gotowych potraw. Zupy i sosy podprawia się zawiesiną z mąki i śmietanki lub mąki i mleka. Zastosowanie w tej diecie będą miały zupy przecierane. Warzywa i owoce należy podawać gotowane w postaci rozdrobionej. Soki owocowo-warzywne powinny być rozcieńczone, najlepiej mlekiem. Niewskazane są ciasta zarabiane na stolnicy oraz potrawy smażone i pieczone w sposób tradycyjny.
Jadłospis przy refluksie - produkty zalecane:
- Zboża: pieczywo pszenne, graham, mąka pszenna, kasza manna, kasza kuskus, kasza jęczmienna perłowa, płatki owsiane błyskawiczne, ryż biały, ryż basmati, ryż jaśminowy, drobny makaron pszenny.
- Nabiał: chude mleko (do 2% tłuszczu), chudy twaróg, półtłusty twaróg, jogurt naturalny, serek homogenizowany, maślanka, kefir, mozzarella light, ser kozi, jaja gotowane na miękko, w koszulce, omlety, jajecznica na parze.
- Mięso: chude: wołowina, cielęcina, kurczak, indyk, chuda wieprzowina w ograniczonej ilości.
- Ryby: chude: słodkowodne (np. leszcz, okoń, sandacz), morskie (np. dorsz, morszczuk, sola), ryby tłuste słodkowodne i morskie w ograniczonych ilościach.
- Wędliny: chude wieprzowe, drobiowe, wołowe.
- Owoce: owoce dobrze tolerowane.
- Warzywa: warzywa dobrze tolerowane.
- Ziemniaki: gotowane.
- Tłuszcze: olej rzepakowy, oliwa z oliwek, masło.
- Desery: kisiel, mus owocowy, biszkopty, dżemy bez pestek, miód, ciasto drożdżowe, galaretka.
- Napoje: woda niegazowana, rozcieńczone soki, bardzo słaby napar kawy/herbaty, herbaty ziołowe i owocowe.
- Przyprawy: łagodne, dobrze tolerowane np. bazylia, oregano, cynamon.
- Sposób przygotowania: gotowanie, duszenie, pieczenie w folii, grillowanie (w ograniczonych ilościach).
Dieta na refluks - produkty przeciwskazane:
- Zboża: pieczywo żytnie, razowe, kasza gryczana, kasza pęczak, makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy, mąka razowa, mąka żytnia.
- Nabiał: tłuste mleko (3,2%), tłusty twaróg, sery żółte, sery topione, sery pleśniowe, ser feta, śmietana (powyżej 20% tłuszczu), jaja smażone.
- Mięso: tłuste: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki.
- Wędliny: tłuste wędliny, pasztet, konserwy mięsne i rybne.
- Owoce: owoce cytrusowe, soki, wiśnie, śliwki, maliny, czereśnie, porzeczki, agrest, truskawki, owoce suszone.
- Warzywa: cebula, por, szczypiorek, czosnek, kapusta, brukselka, pomidory i przetwory z pomidorów, warzywa marynowane, grzyby, warzywa strączkowe.
- Ziemniaki: smażone, frytki, chipsy, placki ziemniaczane.
- Tłuszcze: smalec, boczek.
- Desery: czekolada, chałwa, torty, kremy, bita śmietana, pączki, lody śmietanowe, wyroby z ciasta francuskiego.
- Napoje: mocna kawa i herbata, alkohol, nierozcieńczone soki owocowe, woda gazowana, kakao, napoje energetyzujące, sok pomidorowy.
- Przyprawy: papryka ostra, chili, curry, pieprz, musztarda, chrzan, kostki rosołowe,
- Sposób przygotowania: smażenie, smażenie w głębokim tłuszczu.
Dieta refluksowa - wiedza w pigułce.
Przeszliśmy przez wszystkie etapy wiedzy teoretycznej dotyczącej refluksu, teraz czas na krótkie podsumowanie w postaci wiedzy praktycznej.
- Nie spożywaj potraw, które są zbyt zimne lub zbyt gorące - spożywanie posiłków o skrajnych temperaturach może powodować podrażnienie przełyku. Zawsze przed spożyciem upewnij się, że jedzenie ma odpowiednią, neutralną temperaturę.
- Ostatni posiłek spożyj 2-4 godziny przed snem - pozwoli to uniknąć objawów refluksu w nocy.
- Unikaj potraw kwaśnych, ostrych, tłustych. Poza tym czekolady, alkoholu, mocnej kawy i herbaty.
- Zrezygnuj ze smażenia. Zamiast tego wybierz gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez obsmażania na tłuszczu i pieczenie w folii.
- Unikaj produktów, po których czujesz nasilenie dolegliwości.
- Posiłki spożywaj regularnie, 4-6 razy na dobę, mniejsze porcje, w spokojnej atmosferze.
- Zachowaj odpowiedni odstęp pomiędzy spożyciem posiłku a ćwiczeniami.
- Zrezygnuj z palenia tytoniu.
- Unikaj pozycji leżącej bezpośrednio po posiłku.
Bibliografia:
- Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Żywienie w chorobie refleksowe, str. 336-340.
- Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Dietoterapia, wyd. PZWL, Warszawa, 2015.
- Jarosz M. (red), Praktyczny podręcznik dietetyki, wyd. Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa,
- Festi D., Scaioli E., et al., Body weight, lifestyle, dietary habits and gastroesophageal reflux disease, World J Gastroenterol 2009 April 14; 15(14): 1690-1701
- Chmiel K., Niśkiewicz I., et al., Pozaprzełykowe objawy refluksu żołądkowo-przełykowego, Nowiny Lekarskie 2009, 78, 3-4, 216-221
Udostępnij:

Dominika Hatala
Jestem Dyplomowanym Dietetykiem Klinicznym. Ukończyłam studia wyższe na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Kocham gotować i próbować nowych smaków. Mój blog powstał z myślą o tych, którzy szukają ciekawostek z dietetycznego świata oraz inspirujących przepisów na co dzień.
Najnowsza wiedza
Ostatnie przepisy
Sprawdź również
- Zapotrzebowanie kaloryczne kalkulator
- Dieta online
- Dieta przy refluksie
- Dieta śródziemnomorska
- Dieta w depresji
- Dieta na dne moczanową
- Dieta lekkostrawna
- Dieta przeciwzapalna
- Dieta przy niedoczynności tarczycy
- Dieta przy zapaleniu wątroby
- Dieta hashimoto
- Dieta PCOS
- Dieta w cukrzycy typu 2
- Dieta insulinooporność
- Dieta bezglutenowa
- Dieta bez laktozy
- Dieta na nadciśnienie
- Dieta matki karmiącej
- Dieta wegańska
- Dieta obniżająca cholesterol