nadmiar wody

Nadmiar wody w organizmie – przyczyny i objawy. Jak pozbyć się nadmiaru wody?

Spis treści

  1. Dlaczego w organizmie zatrzymuje się woda?
  2. Mechanizm zatrzymania wody w organizmie
  3. Przyczyny
  4. Objawy
  5. Jak pozbyć się nadmiaru wody?
  6. Zapobieganie
  7. Podsumowanie
  8. Bibliografia

 

Nadmiar wody w organizmie – przyczyny, objawy i skuteczne metody przeciwdziałania zatrzymania wody w organizmie. Jak pozbyć się nadmiaru wody z organizmu?

Zatrzymanie wody w organizmie to problem, który dotyczy coraz większej liczby osób na całym świecie. Choć z pozoru wydaje się jedynie niegroźnym dyskomfortem, jego długotrwałe występowanie może sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Mechanizm tego zjawiska jest złożony i powiązany z wieloma czynnikami, takimi jak dieta, aktywność fizyczna, poziom stresu, równowaga hormonalna czy choroby przewlekłe. Organizm człowieka jest precyzyjnie regulowanym systemem, w którym woda odgrywa ważną rolę. Stanowi ona około 60% masy ciała dorosłego człowieka i jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek, tkanek oraz narządów. Bierze udział w transporcie substancji odżywczych, usuwaniu toksyn, regulacji temperatury ciała oraz utrzymaniu równowagi elektrolitowej. Każde zakłócenie tego delikatnego balansu może prowadzić do nieprawidłowości, takich jak retencja płynów.

 

Dlaczego w organizmie zatrzymuje się woda?

Woda w organizmie jest regulowana przez hormony, takie jak wazopresyna (hormon antydiuretyczny) oraz aldosteron. Wazopresyna odpowiada za zatrzymywanie wody w nerkach, ograniczając jej wydalanie wraz z moczem, podczas gdy aldosteron kontroluje poziom sodu i potasu, co również wpływa na gospodarkę wodną. Jeśli któryś z tych mechanizmów zostanie zaburzony, organizm zaczyna gromadzić wodę w tkankach, prowadząc do obrzęków i uczucia ciężkości. Problem ten może mieć zarówno charakter przejściowy, jak i przewlekły, dlatego istotne jest, aby umiejętnie rozpoznać przyczyny tego zjawiska i wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne lub lecznicze.

 

Mechanizm zatrzymania wody w organizmie

Organizm człowieka posiada skomplikowany system regulacji wodno-elektrolitowej, który opiera się na współdziałaniu nerek, układu hormonalnego oraz układu krążenia. Woda jest stale przemieszczana pomiędzy komórkami, przestrzenią międzykomórkową i krwią, aby zapewnić równowagę osmotyczną i prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów. Ważną rolę w tym procesie odgrywa wspomniana wcześniej wazopresyna oraz aldosteron. Gdy poziom sodu we krwi wzrasta, organizm zatrzymuje wodę, aby zrównoważyć stężenie elektrolitów. Jest to naturalny mechanizm obronny, który w normalnych warunkach działa sprawnie. Problem pojawia się, gdy równowaga ta zostaje zakłócona.

Przyczyn takich zakłóceń jest wiele. Wysokie spożycie soli, brak aktywności fizycznej, wahania hormonalne czy przewlekły stres mogą prowadzić do nadmiernego gromadzenia się płynów. Dodatkowo choroby przewlekłe, takie jak niewydolność serca, niewydolność nerek czy choroby wątroby, wpływają na zdolność organizmu do prawidłowej filtracji i usuwania nadmiaru płynów. Warto zrozumieć, że zatrzymywanie wody nie zawsze jest objawem poważnej choroby – czasem jest jedynie reakcją organizmu na niewłaściwe nawyki żywieniowe lub siedzący tryb życia. Jednak ignorowanie tego problemu przez dłuższy czas może prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych.

Gromadzenie się wody w organizmie – przyczyny

Dieta bogata w sód

Nadmierne spożycie soli to bardzo często występująca przyczyna zatrzymania wody w organizmie. Sód ma zdolność wiązania cząsteczek wody, co prowadzi do jej magazynowania w przestrzeni międzykomórkowej. Wysokoprzetworzona żywność, taka jak chipsy, słone przekąski, fast foody czy gotowe dania, zawiera ogromne ilości soli, które przyczyniają się do tego problemu. Często nie zdajemy sobie sprawy, że nawet produkty uważane za zdrowe, takie jak pieczywo czy ser, mogą być źródłem nadmiernej ilości sodu.

Oprócz tego istotne jest spożywanie odpowiedniej ilości potasu, który pomaga zrównoważyć poziom sodu w organizmie. Produkty bogate w potas, takie jak banany, awokado czy ziemniaki, mogą wspomóc regulację gospodarki wodnej.

 

Niewystarczające nawodnienie

Paradoksalnie, picie zbyt małej ilości wody może prowadzić do jej zatrzymania w organizmie. Gdy organizm odczuwa niedobór wody w komórkach, uruchamia mechanizm obronny i dochodzi do zatrzymania wody. To zjawisko jest często obserwowane u osób, które spożywają mniej niż 1 litr płynów dziennie. Regularne picie wody, najlepiej małymi łykami w ciągu dnia, pomaga utrzymać prawidłową równowagę wodną i zapobiega retencji płynów.

 

Zmiany hormonalne

Hormony pełnią ważną rolę w regulacji gospodarki wodnej. U kobiet zatrzymywanie wody często występuje przed miesiączką, w trakcie ciąży lub w okresie menopauzy. Estrogeny zwiększają retencję sodu, co automatycznie prowadzi do zatrzymania wody. Z kolei progesteron ma działanie przeciwdziałające temu procesowi, jednak jego poziom spada w drugiej fazie cyklu menstruacyjnego, powodując obrzęki, wzrost masy ciała i uczucie ciężkości.

 

Siedzący tryb życia

Brak aktywności fizycznej sprzyja zastojom krwi i limfy, szczególnie w dolnych partiach ciała. Długie godziny spędzone w pozycji siedzącej lub stojącej bez odpowiednich przerw na ruch prowadzą do gromadzenia się płynów w kończynach dolnych.

 

Nadmiar wody w organizmie – objawy

Objawy zatrzymania wody w organizmie mogą być różnorodne i zależą od stopnia zaawansowania problemu, jego przyczyny oraz indywidualnych predyspozycji organizmu. W większości przypadków są to objawy łatwe do zauważenia, jednak często bywają bagatelizowane, zwłaszcza jeśli występują okresowo. Mogą pojawiać się zarówno miejscowo, w konkretnych partiach ciała, jak i uogólnione, obejmujące większe obszary. Objawy retencji płynów w organizmie nie zawsze muszą być powiązane z wyraźnymi dolegliwościami bólowymi, dlatego wielu ludzi lekceważy je, tłumacząc je zmęczeniem lub naturalną reakcją organizmu na zmianę pogody czy diety.

 

Obrzęki i opuchlizna

Najbardziej charakterystycznym objawem nadmiaru wody w organizmie są obrzęki, które najczęściej występują w okolicach kostek, stóp, łydek, dłoni, a także twarzy. Skóra w tych miejscach staje się napięta, błyszcząca, a po naciśnięciu jej palcem pozostaje widoczne wgłębienie, które powoli wraca do pierwotnego kształtu. Obrzęki kończyn dolnych są szczególnie zauważalne po długim dniu spędzonym w pozycji siedzącej lub stojącej. Często też można zauważyć ślady po skarpetkach na kostkach czy trudności z założeniem butów, które jeszcze niedawno były dobrze dopasowane.

Opuchnięcia twarzy są szczególnie widoczne rano, tuż po przebudzeniu. Charakterystyczna jest opuchlizna wokół oczu oraz obrzmiałe policzki. Jest to związane z grawitacją i pozycją leżącą podczas snu, która sprzyja gromadzeniu się płynów w górnych partiach ciała.

 

Wahania masy ciała

Osoby borykające się z zatrzymywaniem wody często zauważają nagłe wahania masy ciała, które mogą wynosić nawet kilka kilogramów w ciągu zaledwie kilku dni lub godzin. Jest to wynik gromadzenia się wody w tkankach oraz niewydalania jej w odpowiedniej ilości przez nerki. Charakterystyczne jest również uczucie pełności i ciężkości, które nie jest związane z ilością spożytego jedzenia. W takich przypadkach próby zrzucenia wagi przez dietę czy aktywność fizyczną często nie przynoszą rezultatów, ponieważ problem leży nie w tkance tłuszczowej, lecz w nadmiarze płynów.

 

Uczucie ciężkości i dyskomfortu

Uczucie ciężkości towarzyszy wielu osobom cierpiącym na zatrzymanie wody w organizmie. Często jest to odczuwalne w nogach, które stają się ciężkie i opuchnięte, co utrudnia poruszanie się oraz wykonywanie codziennych czynności. Uczucie to nasila się pod koniec dnia lub po długotrwałym przebywaniu w jednej pozycji. W bardziej zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się także skurcze mięśni oraz ból w obrzękniętych partiach ciała.

 

Sztywność stawów

Retencja płynów może również prowadzić do sztywności stawów, co jest szczególnie uciążliwe rano lub po dłuższym okresie bezruchu. Zgromadzony płyn może otaczać stawy i tkanki miękkie, ograniczając ich ruchomość. To zjawisko jest często mylone z objawami chorób reumatycznych, jednak w przypadku zatrzymania wody sztywność zwykle ustępuje po rozruszaniu ciała.

 

Zmiany w wyglądzie skóry

Skóra osób zmagających się z retencją płynów staje się napięta, błyszcząca i może sprawiać wrażenie cienkiej i delikatnej. W niektórych przypadkach może również przybierać blady odcień. Przy silniejszych obrzękach skóra może być podatna na mikrouszkodzenia oraz podrażnienia. Niekiedy w zaawansowanych przypadkach mogą pojawić się drobne pęknięcia naczynek krwionośnych oraz siniaki wynikające z nadmiernego rozciągania skóry.

 

Utrzymujące się uczucie pełności i wzdęcia

Zatrzymanie wody często objawia się również uczuciem pełności w jamie brzusznej, które nie jest związane ze spożyciem posiłku. W takim przypadku brzuch staje się napięty, a osoba może odczuwać dyskomfort oraz wrażenie, że jest „nadęta”. Objaw ten jest szczególnie charakterystyczny dla kobiet w okresie przed miesiączką lub w trakcie ciąży, kiedy zmiany hormonalne nasilają retencję płynów.

 

Problemy z ciśnieniem krwi

W niektórych przypadkach zatrzymanie wody może prowadzić do wzrostu ciśnienia krwi. Nadmiar płynów zwiększa objętość krwi krążącej w naczyniach, co z kolei obciąża serce i podnosi ciśnienie tętnicze. Jest to szczególnie groźne dla osób z nadciśnieniem oraz chorobami serca.

 

Zmęczenie i ospałość

Osoby borykające się z retencją płynów często skarżą się na przewlekłe zmęczenie oraz ospałość. Jest to związane z zaburzeniami równowagi elektrolitowej oraz obciążeniem organizmu nadmiarem płynów. Zatrzymanie wody może również wpływać na jakość snu, prowadząc do częstego budzenia się w nocy i problemów z zasypianiem.

 

Problemy z koncentracją

Nadmierna retencja płynów może wpływać także na funkcjonowanie układu nerwowego. Osoby dotknięte tym problemem często doświadczają problemów z koncentracją, pogorszeniem pamięci krótkotrwałej oraz uczuciem „mgły mózgowej”.

Podsumowując, objawy zatrzymania wody w organizmie mogą być różnorodne i często są mylone z innymi schorzeniami. Ignorowanie ich może prowadzić do poważniejszych konsekwencji zdrowotnych, dlatego w przypadku wystąpienia obrzęków, wahań masy ciała czy uporczywego zmęczenia warto skonsultować się z lekarzem. Wczesne rozpoznanie problemu oraz wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych i terapeutycznych pozwala nie tylko złagodzić objawy, ale również poprawić jakość życia i samopoczucie.

Leczenie zatrzymywania wody. Jak pozbyć się nadmiaru wody z organizmu?

Leczenie zatrzymywania wody w organizmie jest procesem złożonym i wieloaspektowym, ponieważ przyczyny tego stanu mogą być różnorodne. Terapia powinna być dostosowana do konkretnego przypadku, uwzględniając zarówno objawy, jak i źródło problemu. W większości przypadków leczenie polega na modyfikacji stylu życia, diecie, wprowadzeniu regularnej aktywności fizycznej oraz, w niektórych sytuacjach, farmakoterapii. Warto jednak pamiętać, że ogromną rolę odgrywa odpowiednia diagnostyka – bez niej leczenie może okazać się nieskuteczne.

 

Zmiany w diecie

Dieta odgrywa niezwykle ważną rolę w leczeniu retencji płynów. Najważniejszym krokiem jest ograniczenie spożycia soli, która jest jednym z głównych winowajców zatrzymywania wody. Nadmiar sodu w organizmie prowadzi do zwiększonego zatrzymywania wody w przestrzeni międzykomórkowej, co objawia się obrzękami i uczuciem ciężkości. Warto unikać wysoko przetworzonej żywności, gotowych dań, fast foodów, chipsów czy konserw. Zaleca się również uważne czytanie etykiet produktów spożywczych, ponieważ wiele z nich zawiera ukryte źródła sodu.

Równie ważne jest zwiększenie spożycia potasu, który działa antagonistycznie wobec sodu, pomagając w usuwaniu jego nadmiaru z organizmu. Produkty bogate w potas to między innymi banany, awokado, pomidory, ziemniaki oraz szpinak. Dobrym pomysłem jest także włączenie do diety produktów o działaniu moczopędnym, takich jak arbuz, ogórek, seler czy pietruszka.

Należy również dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu. Paradoksalnie, picie zbyt małej ilości wody prowadzi do jej zatrzymywania, ponieważ organizm stara się magazynować płyny na wypadek dalszego niedoboru. Zaleca się spożywanie około 2 litrów wody dziennie, najlepiej małymi porcjami w ciągu dnia. Unikanie napojów gazowanych, słodzonych oraz nadmiernej ilości kawy i alkoholu jest także istotne, ponieważ mogą one prowadzić do odwodnienia i zaburzeń równowagi elektrolitowej.

 

Aktywność fizyczna

Regularna aktywność fizyczna to jeden z najskuteczniejszych sposobów na poprawę krążenia krwi i limfy, co bezpośrednio wpływa na redukcję obrzęków. Ćwiczenia aerobowe, takie jak szybki marsz, bieganie, pływanie czy jazda na rowerze, pomagają poprawić przepływ krwi oraz zmniejszyć ryzyko zastojów płynów w kończynach dolnych. Nawet codzienny, 30-minutowy spacer może przynieść znaczące rezultaty.

Osoby pracujące w pozycji siedzącej lub stojącej powinny regularnie robić przerwy na rozciąganie oraz proste ćwiczenia poprawiające krążenie, takie jak unoszenie nóg czy krążenia stóp. Warto również zadbać o odpowiednią pozycję podczas odpoczynku – uniesienie nóg powyżej poziomu serca może pomóc w odpływie nagromadzonych płynów z kończyn dolnych.

 

Zioła i naturalne środki moczopędne

W walce z zatrzymywaniem wody w organizmie pomocne mogą okazać się również naturalne środki moczopędne, takie jak napary z ziół. Do najpopularniejszych roślin o działaniu diuretycznym należą:

  • Pokrzywa – wspomaga pracę nerek i pomaga w usuwaniu nadmiaru płynów.
  • Skrzyp polny – ma działanie moczopędne i przeciwzapalne.
  • Mniszek lekarski – wspomaga wydalanie nadmiaru płynów oraz detoksykację organizmu.
  • Brzoza – jej liście działają moczopędnie i wspomagają funkcjonowanie układu moczowego.

Warto jednak stosować zioła z umiarem i pod nadzorem specjalisty, ponieważ nadmierne ich spożycie może prowadzić do odwodnienia oraz zaburzeń elektrolitowych.

 

Leki moczopędne

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić stosowanie leków moczopędnych, które pomagają usunąć nadmiar wody z organizmu. Leki te działają na poziomie nerek, zwiększając ilość wydalanego moczu. Do najczęściej stosowanych należą diuretyki pętlowe, tiazydy oraz diuretyki oszczędzające potas. Jednak leki te nie powinny być stosowane bez nadzoru lekarza, ponieważ mogą prowadzić do zaburzeń gospodarki elektrolitowej oraz odwodnienia.

Leki moczopędne są zazwyczaj stosowane w przypadkach zatrzymywania wody spowodowanego niewydolnością serca, chorobami nerek lub wątroby. Nie są zalecane do długotrwałego stosowania w łagodniejszych przypadkach retencji płynów, które można kontrolować za pomocą zmian w stylu życia.

 

Masaże i drenaż limfatyczny

Profesjonalne masaże limfatyczne mogą pomóc w redukcji obrzęków i poprawie przepływu limfy. Masażysta wykonuje delikatne ruchy w kierunku węzłów chłonnych, co ułatwia odpływ nagromadzonej wody. Istnieją również urządzenia do automatycznego drenażu limfatycznego, które można stosować w warunkach domowych. Technika ta jest szczególnie skuteczna w przypadku obrzęków nóg i stóp.

 

Leczenie chorób podstawowych

Jeśli retencja wody jest spowodowana chorobą przewlekłą, taką jak niewydolność serca, choroba nerek czy marskość wątroby, konieczne jest leczenie przyczyny pierwotnej. Bez tego wszelkie działania mające na celu eliminację objawów będą jedynie tymczasowe. Diagnostyka powinna obejmować badania krwi, analizę moczu, badania hormonalne oraz obrazowe, takie jak USG czy EKG.

 

Zapobieganie zatrzymania wody z organizmu. Jak nie dopuścić do gromadzenia się wody?

Zapobieganie zatrzymywaniu wody w organizmie opiera się głównie na zmianie stylu życia, odpowiedniej diecie oraz dbałości o regularną aktywność fizyczną. Choć przyczyny retencji płynów mogą być różnorodne – od błahych, jak niewłaściwe nawodnienie, po poważne, jak choroby nerek czy serca – istnieje kilka uniwersalnych zasad, które mogą znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tego problemu. Skuteczne przeciwdziałanie zatrzymywaniu wody w organizmie wymaga konsekwencji oraz świadomości tego, jak funkcjonuje nasze ciało.

 

Zdrowa i zbilansowana dieta

Dieta jest niezwykle ważna w utrzymaniu prawidłowej równowagi wodnej. Spożywanie nadmiernych ilości soli jest jedną z najczęstszych przyczyn retencji płynów. Sód ma zdolność wiązania wody, co prowadzi do jej magazynowania w przestrzeniach międzykomórkowych. Dlatego warto ograniczyć spożycie soli kuchennej oraz produktów wysoko przetworzonych, które zawierają ukryty sód. Zaliczają się do nich między innymi konserwy, fast foody, chipsy, gotowe sosy oraz wędliny.

Zamiast tego warto postawić na produkty bogate w potas, który jest antagonistą sodu i pomaga regulować gospodarkę wodną organizmu. Banany, awokado, ziemniaki, szpinak i pomidory są doskonałym źródłem potasu i powinny regularnie pojawiać się w codziennej diecie. Warto również zwiększyć spożycie błonnika pokarmowego, który wspomaga trawienie i pomaga w eliminacji nadmiaru płynów.

Bardzo ważnym aspektem jest także dostarczanie odpowiedniej ilości wody. Paradoksalnie, niedostateczne nawodnienie organizmu może prowadzić do jego obronnego mechanizmu, jakim jest magazynowanie wody. Zaleca się picie około 2 litrów wody dziennie, najlepiej małymi łykami przez cały dzień. Dobrym wyborem są również napary ziołowe, takie jak pokrzywa, skrzyp polny czy mniszek lekarski, które wykazują działanie moczopędne i pomagają usuwać nadmiar wody z organizmu.

 

Regularna aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna to jeden z najskuteczniejszych sposobów na poprawę krążenia krwi i limfy oraz zapobieganie obrzękom. Ruch pobudza układ krwionośny i limfatyczny do efektywniejszej pracy, co pomaga w usuwaniu nadmiaru płynów z organizmu. Nawet umiarkowane formy aktywności, takie jak spacer, jazda na rowerze, pływanie czy joga, mogą znacząco wpłynąć na redukcję obrzęków i uczucia ciężkości.

Siedzący tryb życia sprzyja gromadzeniu się płynów w dolnych partiach ciała, szczególnie w nogach i kostkach. Osoby pracujące w pozycji siedzącej powinny regularnie robić przerwy na krótkie spacery lub proste ćwiczenia rozciągające. Nawet kilka minut ruchu co godzinę może przynieść zauważalne rezultaty.

Ćwiczenia, które szczególnie pomagają w walce z retencją płynów, to:

  • Ćwiczenia aerobowe (np. bieganie, jazda na rowerze).
  • Ćwiczenia rozciągające (np. joga, pilates).
  • Proste ćwiczenia nóg, takie jak unoszenie ich powyżej poziomu serca, aby ułatwić odpływ limfy.

 

Odpowiednie nawodnienie organizmu

Woda to istotny element w walce z retencją płynów. Choć może wydawać się paradoksalne, to właśnie regularne picie odpowiedniej ilości wody jest jednym z najlepszych sposobów na usunięcie nadmiaru płynów z organizmu. Niedobór wody prowadzi do aktywacji mechanizmów obronnych, które powodują jej magazynowanie w tkankach. Warto pamiętać, że napoje takie jak kawa, herbata czy słodkie napoje gazowane nie mogą zastąpić czystej wody.

Najlepszym rozwiązaniem jest picie małych ilości wody przez cały dzień, zamiast spożywania dużych ilości naraz. Woda z dodatkiem cytryny lub mięty może dodatkowo wspomóc proces detoksykacji organizmu. Unikanie nadmiernego spożycia alkoholu i kofeiny również jest zalecane, ponieważ obie substancje mogą przyczyniać się do odwodnienia organizmu i pogłębiania problemu z retencją płynów.

 

Zioła i suplementy diety

Niektóre zioła i suplementy mogą znacząco pomóc w walce z zatrzymywaniem wody w organizmie. Najbardziej znane rośliny o działaniu moczopędnym to pokrzywa, skrzyp polny, pietruszka, mniszek lekarski i brzoza. Regularne picie naparów z tych ziół wspiera pracę nerek, usprawnia wydalanie nadmiaru płynów i pomaga w zmniejszeniu obrzęków.

Warto również sięgnąć po suplementy diety zawierające magnez i witaminę B6. Magnez pomaga w regulacji gospodarki wodnej, a witamina B6 wspiera metabolizm białek i tłuszczów oraz redukuje obrzęki wywołane zmianami hormonalnymi.

 

Unikanie długiego siedzenia i stania

Długotrwałe siedzenie lub stanie sprzyja gromadzeniu się płynów w dolnych partiach ciała, szczególnie w nogach i kostkach. Osoby pracujące w pozycji siedzącej powinny regularnie robić przerwy na krótki spacer lub rozciąganie. Podczas siedzenia warto również unikać zakładania nogi na nogę, ponieważ utrudnia to przepływ krwi i limfy.

 

Zdrowe zarządzanie stresem

Stres jest jednym z czynników wpływających na poziom kortyzolu, który z kolei może prowadzić do retencji wody. Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy joga, mogą pomóc w redukcji poziomu stresu i poprawie ogólnego samopoczucia.

 

Podsumowanie

Zatrzymanie wody w organizmie to problem wynikający z zaburzeń równowagi wodno-elektrolitowej, którego przyczyny mogą obejmować m.in nadmierne spożycie soli, niedostateczne nawodnienie, siedzący tryb życia, stres, zmiany hormonalne oraz choroby przewlekłe, takie jak niewydolność serca czy nerek. Objawia się obrzękami, uczuciem ciężkości, wahaniami masy ciała i napiętą skórą. Skuteczne leczenie opiera się na diecie ubogiej w sól, odpowiednim nawodnieniu, aktywności fizycznej i, w razie potrzeby, farmakoterapii. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie objawów oraz wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych i leczniczych.

 

Bibliografia

  1. Agata, Karowicz-Bilińska. "Woda i jej znaczenie dla organizmu kobiety." Ginekol Pol 82 (2011): 455-459.
  2. Ćwiertniewski, K., E. Polak, and K. Egierski. "Zawartość soli w produktach schłodzonych i zamrożonych w świetle aktualnych zaleceń." Chłodnictwo: organ Naczelnej Organizacji Technicznej 42.3 (2007): 56-59.
  3. Lachowicz, Malwina. "Problemy z obrzękami-jak sobie z nimi radzić?." Aptekarz Polski 197 (175e) (2023).
  4. Polaczkiewicz, Agnieszka, Agnieszka Biskupek-Wanot, and Bartosz Wanot. "Żywienie i zaburzenia odżywiania." (2020).
  5. Ekspertów, Zespół, et al. "Znaczenie nawodnienia w prewencji chorób u kobiet w wieku prokreacyjnym." Ginekol Pol 82 (2011): 943-945.
  6. Podsiadło, Beata, and Mariola Czajkowska. "Wpływ nawodnienia na nastrój i funkcje poznawcze w życiu kobiety w okresie rozrodczym, ciężarne oraz karmiące piersią."
  7. Gleeson, M., et al. "Odwodnienie, nawadnianie i wysiłek w gorącym otoczeniu." Med Sport 5.2 (2001): 99-109.
  8. https://dietetycy.org.pl/jak-sie-pozbyc-nadmiaru-wody-organizmie/.
Udostępnij:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Administratorem Twoich danych osobowych przetwarzanych w ramach powyższego formularza jest Dominika Hatala, prowadząca działalność gospodarczą pod firmą DIETETYK POWSZECHNY DOMINIKA HATALA (NIP: 6381838311). Administrator przetwarza Twoje dane osobowe wyłącznie w celu realizacji prawnie uzasadnionego interesu, jakim jest obsługa komentarzy. Więcej w Polityce prywatności.