Blog
Badania profilaktycznie – rób je regularnie
Spis treści
- Badania profilaktyczne
- Badania profilaktyczne – Przygotowanie do badania
- Morfologia
- Ogólne badanie moczu
- Glukoza na czczo
- Lipidogram
- Próby wątrobowe
- Badanie tarczycy
- Badanie OB
- Badanie kreatyniny
- Badania profilaktyczne – Co mam zrobić jeśli wynik jest poza normą
Badania profilaktyczne
Badania profilaktyczne to szybkie, ogólnodostępne testy laboratoryjne, obrazowe lub badania fizykalne wykonywane przez lekarza które pozwalają zidentyfikować zwiększone ryzyko zachorowania na poważne choroby. Wykonując badania możemy zauważyć nieprawidłowości jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby. Wielu pacjentów wciąż ma problem z regularnym wykonywanie badań, bagatelizując przy tym swoje sprawy zdrowotne. Nie zawsze jest to związane z niechęcią do wykonania takich badań, czasami wynika to z niewiedzy, jak często i jakie badania powinniśmy robić. Dzisiaj postaram się wymienić wszystkie z nich. Dzięki regularnym badaniom profilaktycznym jesteśmy w stanie wykryć chorobę w jej bardzo wczesnym stadium, co daje największą szansę na wyleczenie.
Badania profilaktyczne – Przygotowanie do badania
Do badania krwi czy moczu należy się odpowiednio przygotować. Badanie takie wykonujemy na czczo najlepiej z samego rana około godziny 7-9. Oznacza to, że powinniśmy powstrzymać się przed spożyciem posiłków na conajmniej 10-12 godzin przed pobraniem próbki. Spożycie posiłku lub kawy na chwilę przed badaniem może spowodować nieprawidłowy wynik. Dodatkowo dzień przed badaniem powinniśmy unikać spożywania alkoholu i ograniczyć intensywny wysiłek fizyczny.
Morfologia
Podstawowy pomiar, który wykonujemy przy każdym badaniu krwi. Pozwala nam określić w jakiej ogólnej kondycji jest nasz organizm. Badanie morfologiczne polega na analizie składu krwi która uwzględnia liczbę i jakość elementów morfotycznych – krwinek białych, czerwonych i płytkowych. Na podstawie wykonanej morfologii lekarz jest w stanie stwierdzić czy w organizmie toczy się stan zapalny, czy pacjent cierpi na niedokrwistość lub czy istnieją powody do wykonania dokładniejszej diagnostyki.
Ogólne badanie moczu
Podobnie jak morfologia należy do grupy badań podstawowych. Powinniśmy je wykonywać regularnie, dostarcza nam wielu cennych informacji o stanie naszego organizmu. Podczas tego badania analizie zostają poddane takie elementy jak: glukoza, białko, barwniki żółciowe, ciała ketonowe, białe i czerwone krwinki, fosforany, moczany lub bakterie. Na podstawie ogólnego badania moczu jesteśmy w stanie we wczesnej fazie wykryć choroby dróg moczowych, choroby nerek, choroby układowe oraz powikłania związane z ewentualną cukrzycą lub otyłością. Próbkę moczu oddajemy do badania w sterylnym kubeczku kupionym w aptece. Do badania mocz pobieramy z samego rana i oddajemy tzw. strumień środkowy.
Glukoza na czczo
Glukozę powinniśmy badać regularnie, nawet wtedy, gdy nie odczuwamy niepokojących objawów. Jest to badanie profilaktyczne wykonywane w kierunku cukrzycy lub rozpoznania zaburzenia tolerancji węglowodanów. W przypadku osoby chorej na cukrzyce wykonuje się go w celu monitorowania leczenia. Poziom glukozy we krwi mierzy się w domu za pomocą glukometru lub w laboratorium pobierając krew z żyły.
Według Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego wyróżnia się następujące normy:
- 70-99 mg/dL (3,9-5,5mmol/l) - prawidłowy poziom glukozy na czczo
- 100-125 mg/dL (5,6-6,9mmol/l) - nieprawidłowy poziom glukozy na czczo
- >126 mg/dL (>7mmol/l) - cukrzyca
W przypadku glikemii przygodnej wynik >200mg/dL (>11,1mmol/l) oznacza cukrzycę, jeśli występują dodatkowo objawy hiperglikemii takie jak: wzmożone pragnienie, osłabienie, wielomocz.
Podwyższony poziom glukozy we krwi nie musi od razu oznaczać cukrzycy. ale wymaga dalszej diagnostyki. Jest to szczególnie ważne, jeśli nie prowidłowemu wynikowi towarzyszą: nadwaga, otyłość, siedzący tryb życia, nadciśnienie tętnicze, ryzyko genetyczne.
Lipidogram
Lipidogram czyli innymi słowy profil profil lipidowy, w którego skład wchodzą takie badania jak: cholesterol całkowity, cholesterol HDL ("dobry cholesterol", cholesterol LDL ("zły cholesterol") oraz triglicerydy (TG). Są to badania które najczęściej zleca się pacjentom z tzw. grupy ryzyka. Osoby takie są szczególnie narażone na wystąpienie zaburzeń lipidowych oraz chorób sercowo-naczyniowych. W grupie ryzyka są także osoby które mają genetyczne uwarunkowania do podwyższonego stężenia cholesterolu czyli tzw. rodzinnej dyslipidemii, oraz osoby palące, z nadwagą, z otyłością, z nadciśnieniem, z cukrzycą lub przewlekłą chorobą nerek.
Próby wątrobowe
Wśród regularnych badań profilaktycznych powinny znaleźć się także próby wątrobowe. Pozwalają one na ocenę funkcjonowania wątroby poprzez oznaczenie aktywnych enzymów, które wskazują na stan działania wątroby. Dzięki nim mamy możliwość wczesnej diagnostyki chorób wątroby oraz stanu uszkodzenia wątroby. Chora wątroba to nie tylko oznaka spożywania zbyt dużej ilości alkoholu, ale także zła dieta, długotrwałe przyjmowanie leków lub zapalenie wirusowe. Dlatego osoby przyjmujące stałe leki powinny conajmniej raz w roku kontrolować stan swojej wątroby.
Badanie tarczycy
Podstawowym badaniem w tej kategorii jest badanie TSH, czyli hormonu tyreotropowego, czyli jednego z wydzielanych przez przysadkę mózgową hormonów. Badanie TSH jest bardzo czułe i pozwala wykryć problemy z tarczycą jeszcze przed wystąpieniem pierwszych objawów. Poza TSH oznacza się jeszcze FT3 i FT4 czyli tzw. wolne hormony. Wartości TSH, FT3 i FT4 zawsze powinny podlegać łącznej diagnozie pod okiem lekarza specjalisty. Niekiedy lekarz może zlecić też dodatkowe badania tj. antyTPO, anty-TG, USG tarczycy lub BAC.
Badanie OB
OB - czyli inaczej odczyn Biernackiego. Badanie to jest wykonywane w celu sprawdzenia, czy w organizmie toczy się aktualnie stan zapalny oraz po to, by monitorować jego przebieg. W badaniu tym chodzi o tempo opadania krwinek czerwonych w ciągu godziny od pobrania krwi. Sam wskaźnik OB nie daje lekarzowi możliwości zdiagnozowania pacjenta. To dla niego tylko znak, że w organizmie coś jest nie tak i że należy wykonać dodatkowe badania zlecone przez lekarza. Często można zaobserwować podwyższony poziom OB u pacjentów chorych przewlekle np. na nowotwory, marskość wątroby czy niedokrwistość.
Badanie kreatyniny
Kreatynina jest produktem metabolizmu białek, który wydalany jest z moczem. Jej stężenie jest oznaczane z moczu i z krwi. Badanie to wykorzystuje się głównie do oceny pracy nerek. Na podstawienie badania kreatyniny oceniany jest GFR czyli poziom przesączenia kłębuszkowego - podstawowy wskaźnik służący do oceny czynności nerek. Badanie to najczęściej zleca się pacjentom ze zdiagnozowanymi chorobami nerek w celu monitorowania choroby lub osobom z podejrzeniem zaburzeń funkcji nerek. Oznaczenie to jest przydatne w diagnozowaniu takich chorób jak: cukrzyca, ostre i przewlekłe choroby nerek, niewydolność krążenia.
Badania profilaktyczne - Co mam zrobić jeśli wynik jest poza normą?
Jeśli wyniki badań wyjdą nam w normie to z powodzeniem możemy odetchnąć z ulgą. Ale co zrobić, jeśli wyjdą poza normą? Na pewno nie powinniśmy od razu wpadać w panikę. Jeśli wynik delikatnie odbiega od normy to najczęściej zupełnie nie ma się czym martwić. Każde większe odchylenie powinniśmy jednak omówić z naszym lekarzem prowadzącym - on najlepiej będzie wiedział, co zrobić w danej sytuacji i ewentualnie zleci dodatkowe badania. Niekiedy też możemy zostać poproszeni o ponownie wykonanie badań.
Udostępnij:
Dominika Hatala
Jestem Dyplomowanym Dietetykiem Klinicznym. Ukończyłam studia wyższe na Śląskim Uniwersytecie Medycznym w Katowicach. Kocham gotować i próbować nowych smaków. Mój blog powstał z myślą o tych, którzy szukają ciekawostek z dietetycznego świata oraz inspirujących przepisów na co dzień.
