nadczynnosc tarczycy dieta

Dieta przy nadczynności tarczycy – czego unikać a co jeść?

Spis treści

  1. Czym jest nadczynność tarczycy?
  2. Nadczynność tarczycy – przyczyny
  3. Nadczynność tarczycy – objawy
  4. Masa ciała a nadczynność tarczycy
  5. Dieta przy nadczynności tarczycy – zalecenia
  6. Wapń i witamina D
  7. Jod
  8. Kwasy tłuszczowe omega-3
  9. Antyoksydanty
  10. Nadczynność tarczycy a goitrogeny
  11. Co jeść a czego unikać?
  12. Podsumowanie
  13. Bibliografia

Choroby tarczycy to jeden z bardziej istotnych problemów zdrowotnych XXI wieku. Najpowszechniejszym schorzeniem dotyczącym tarczycy i zaburzającym jej prawidłowe funkcjonowanie jest jej niedoczynność, która również często współwystępuje z chorobą Hashimoto. Warto jednak pochylić się także nad przeciwną sytuacją, czyli jej nadczynnością. W poniższym artykule znajdziesz wskazówki dotyczące sposobu odżywiania w schorzeniu jakim jest nadczynność tarczycy.

 

Czym jest nadczynność tarczycy?

Zacznijmy od tego co to w ogóle jest tarczyca i za jakie procesy jest odpowiedzialna w naszym organizmie.

Tarczyca jest pojedynczym, niewielkim gruczołem zlokalizowanym w przednio-dolnej części szyi. Mimo swoich niepozornych rozmiarów (waży zaledwie kilkadziesiąt gramów), pełni wiele ważnych i znaczących funkcji w organizmie. Jej głównym zadaniem jest produkcja hormonów takich, jak tyroksyna (T4), trójjodotyronina (T3) oraz kalcytonina, które wpływają m. in. na:

  • metabolizm białek, węglowodanów, tłuszczów i cholesterolu,
  • procesu zachodzące w ośrodkowych układzie nerwowym,
  • pracę układu krążenia,
  • procesy związane z rozwojem płodu oraz wzrostem organizmu,
  • czynności rozrodcze oraz libido,
  • pracę układu odpornościowego,
  • czynność nerek.

Nadczynność tarczycy to innymi słowy wydzielanie przez naszą tarczycę większej ilości hormonów niż potrzebuje nasz organizm. Może się ona pojawić nagle, rozwijać się latami, mieć charakter przejściowy bądź ustępować samoistnie czy też występować naprzemiennie z okresami remisji.

Możemy wyróżnić 3 główne typy:

  • Nadczynność subkliniczną, która jest jej najłagodniejszą formą, wskazuje na początek choroby, przez co może nie dawać wyraźnych objawów. Wtedy najczęściej mamy do czynienia z obniżonym TSH, a FT3 i FT4 mieszczą się w widełkach zakresu referencyjnego.
  • Nadczynność pierwotną, czyli jej najczęstszy typ, w którym możemy zaobserwować stężenie TSH poniżej zakresu referencyjnego (a nie jedynie obniżone, tak jak w przypadku nadczynności subklinicznej). Natomiast FT3 i FT4, podobnie jak w przypadku nadczynności subklinicznej, mieszczą się w górnych granicach zakresu.
  • Nadczynność wtórną, kiedy TSH jest wysokie (lub w normie), a poziom FT3 i FT4 jest podniesiony.

 

Nadczynność tarczycy – przyczyny

Do przyczyn powstawania nadczynności gruczołu tarczycowego zaliczamy m.in.:

  • chorobę Gravesa-Basedowa,
  • obecność wola guzkowego toksycznego,
  • podostre lub poporodowe zapalenie tarczycy,
  • ekspozycję na jod, który jest zawarty w środkach radiologicznych.

Warto dodać, że nadczynność może być spowodowana więcej niż jednym czynnikiem.

 

Nadczynność tarczycy - objawy

Do najczęściej występujących objawów nadczynności tarczycy możemy zaliczyć m. in.:

  • spadek masy ciała (pomimo większego apetytu),
  • drżenie rąk,
  • nadmierną ruchliwość oraz wzmożoną pobudliwość,
  • zwiększoną potliwość,
  • biegunki lub zwiększona ilość stolców,
  • kołatanie serca,
  • bezsenność lub zaburzenia snu,
  • zmęczenie,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • uczucie gorąca,
  • szybkie czerwienienie skóry w miejscach potarcia.

Pamiętaj, że niektóre rodzaje nadczynności tarczycy (subkliniczna), mogą nie dawać objawów, natomiast zdarzają się przypadki w których niedoczynność gruczołu tarczycowego może prowadzić nawet do niewydolności nerek. Dlatego tak ważne jest regularne kontrolowanie poziomu hormonów tarczycy.

 

Masa ciała a nadczynność tarczycy

Ze względu na zwiększenie podstawowej przemiany materii i związanej z nią utracie masy ciała, mogłoby się wydawać, że nadczynność tarczycy jest wręcz pozytywnym zjawiskiem, ponieważ sprzyja odchudzaniu, a przy tym możemy jeść więcej niż zwykle. Nic podobnego!

Oprócz wcześniej wspomnianych przeze mnie objawów, które niewątpliwie pogarszają jakość życia, warto wziąć pod uwagę funkcje za które są odpowiedzialne hormony tarczycy - m. in. prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, wspomaganie odpowiedniej pracy układu krążenia czy wzrost, rozwój i różnicowanie tkanek. Nadmierne wydzielanie hormonów tarczycowych zaburza prawidłowy przebieg wymienionych procesów, przez co stanowi zagrożenie dla naszego zdrowia.

 

Dieta w nadczynności tarczycy - zalecenia

Podstawą w leczeniu nadczynności tarczycy jest odpowiednio dostosowana farmakoterapia, aczkolwiek odpowiednio zbilansowana dieta również okazuje się być bardzo pomocna.

Ze względu na przyspieszony metabolizm, a co za tym idzie, utratę masy ciała, warto zwiększyć dzienną podaż energii o ok. 20-25 % w stosunku do naszej całkowitej przemiany materii.

Swoją całkowitą przeminę materii możesz obliczyć tutaj:

Kalkulator kcal

Pomocne mogą okazać się produkty o wysokiej gęstości energetycznej (stosunkowo wysokiej zawartości kcal w niewielkiej porcji) np. suszone owoce, orzechy, pestki, nasiona, oliwa, awokado, pasty na bazie orzechów czy pesto. Warto zadbać o to, aby dodatkowe kalorie nie pochodziły z produktów wysokoprzetworzonych takich, jak dania typu fast food, dania instant, słodkie i słone przekąski czy dosładzane napoje.

Konieczne jest także zwiększenie zawartości białka w diecie, ze względu na zwiększone ryzyko niedożywienia oraz jeżeli nie występują objawy ze strony przewodu pokarmowego - zwiększenie błonnika pokarmowego, który korzystnie wpłynie na regulację poziomu glukozy we krwi oraz wspomoże florę bakteryjną jelit.

 

Wapń i Witamina D

Wapń oraz witamina D pełnią bardzo ważną rolę w zachowaniu homeostazy kostnej. Ich niedobór stwarza ryzyko wystąpienia osteoporozy/ osteopenii. Dobrym źródłem wapnia są: mleko i jego przetwory, ale także pestki dyni, migdały, sezam czy mak. Witaminę D trudno pozyskać z pożywienia, a ze względu na nasze położenie geograficzne, przez większość roku, utrudniona jest również jej synteza skórna, zatem należy ją dodatkowo suplementować.

 

Jod

Jod to kluczowy pierwiastek, niezbędny do prawidłowej pracy tarczycy. Jednakże, jeżeli jest go zbyt dużo w naszej diecie, może przyczynić się do rozwoju nadczynności tarczycy. Wobec tego lepiej unikać produktów, które są w niego zasobne np. algi, wodorosty, ryby (najlepiej ograniczyć ich spożycie do 2-3 w tygodniu), produkty wzbogacane w jod, suplementy zawierające jod w swoim składzie.

 

Kwasy tłuszczowe omega 3

Kwasy omega-3 mają działanie przeciwzapalne, co czyni je idealnym składnikiem diety nie tylko osób z niedoczynnością tarczycy, ale także z nadczynnością. Dobrym ich źródłem są: oleje roślinne, awokado, orzech, pestki, nasiona oraz ryby.

 

Antyoksydanty

Antyoksydanty, to grupa związków, która ma zdolności do neutralizacji nadmiernej ilości wolnych rodników w organizmie. Zapobiegają one powstawaniu stresu oksydacyjnego, który może prowadzić do uszkodzenia ważnych struktur komórkowych. Antyoksydanty znajdziemy w następujących produktach: oliwa z oliwek, olej lniany, kiełki zbóż, orzechy, pietruszka, brokuł, papryka, cytrusy, marchew, szpinak, morele, pomidory,

 

Nadczynność tarczycy a goitrogeny

Goitrogeny (substancje wolotwórcze), to związki antyodżywcze, które wpływają na pracę tarczycy zaburzając metabolizm jodu. Występują one w produktach pochodzenia roślinnego np. kapusta włoska, jarmuż, brokuł, brukselka, kalafior, orzeszki ziemne czy gorczyca.

Ze względu na to, że goitrogeny zmniejszają biodostępność jodu i przyczyniają się do zmniejszenia ilości produkowanych przez tarczycę hormonów, mogą dobrze sprawdzić się jako składnik diety osoby z nadczynnością tarczycy.

 

Co jeść a czego unikać?

 ZalecanePrzeciwwskazane
Mięsochude mięsa np. drób, chuda wołowinatłuste rodzaje mięs i wyrobów mięsnych: smalec, pasztet, parówki, boczek, wędliny z dużą ilością tłuszczu
Rybywszystkie ryby (max. 2-3 razy w tygodniu)-
Mleko i produkty mlecznechude lub średnio-tłuste produkty mleczne: jogurty, twarogi, kefir, mleko, mozzarella, chude mlekopełnotłusty nabiał, masło
Źródła tłuszczuorzechy, nasiona, pestki, oliwa z oliwek, oliwki, olej lniany, awokado, tłuste ryby morskieolej palmowy, olej kokosowy, masło, smalec, tłuszcze trans
Produkty zbożowepełnoziarniste produkty zbożowe np. makarony pełnoziarniste, pieczywo razowe, ryż brązowy, płatki owsiane, płatki gryczane, kasza gryczana itd. (jeżeli nie występują objawy ze strony układu pokarmowego).pieczywo cukiernicze, ciasta, ciastka
Warzywa i owocewiększość owoców i warzyw-
Przyprawywszystkie przyprawy, mieszanki przypraw z dodatkiem soli w umiarkowanych ilościachsól
Napojewoda, soki owocowe i warzywnekawa, napoje energetyzujące

 

Podsumowanie

W nadczynności tarczycy, odpowiednia dieta jest dobrym wsparciem zaleconej przez lekarza farmakoterapii. Zalecenia żywieniowe w tej jednostce chorobowej są dość ogólne i należy je dostosować indywidualnie do własnych potrzeb. Największą uwagę należy zwrócić na odpowiednią podaż energii, w tym białka. Warto również włączyć do swojej diety produkty zawierające goitrogeny i antyoksydanty oraz kontrolować spożycie jodu.

Pamiętaj, że powyższe informacje, mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie zastąpią wizyty u dietetyka. Jeżeli podejrzewasz u siebie występowanie nadczynności tarczycy, udaj się do lekarza.

 

Bibliografia:

  1. Katarzyna Pastusiak, Joanna Michałowska, Paweł Bogdański. Postępowanie dietetyczne w chorobach tarczycy. Forum Zaburzeń Metabolicznych 2017; 8 (4): 155–160.
  2. https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/choroby-tarczycy/zalecenia-zywieniowe-w-nadczynnosci-tarczycy/
  3. Marcin Gierach, Joanna Gierach, Roman Junik. Insulinooporność a choroby tarczycy. Endokrynologia Polska 2014; 65 (zeszyt edukacyjny I/education supplement I).
  4. De Leo, S., Lee, S. Y., & Braverman, L. E. (2016). Hyperthyroidism. Lancet (London, (England), 388(10047), 906–918.
  5. Mirosław Jarosz, Ewa Rychlik, Katarzyna Stoś, Jadwiga Charzewska. Normy żywienie dla populacji Polski i ich zastosowanie. 2020.
  6. Ewa Szczepańska, Helena Jastrzębska, Małgorzata Gietka-Czernel. Współczesne zasady leczenia radiojodem nadczynności tarczycy. Post N Med 2016; XXIX(12): 934-941
  7. https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/78398,nadczynnosc-tarczycy
Udostępnij:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *