Dieta w IBS

Spis treści:

  1. Zespół jelita nadwrażliwego (IBS)
  2. Rodzaje IBS
  3. Skąd się bierze zespół jelita nadwrażliwego?
  4. Jak zdiagnozować IBS?
  5. Główne objawy zespołu jelita nadrażliwego
  6. Leczenie IBS
  7. Darmowy dzień diety w IBS – zespole jelita nadwrażliwego
  8. Zespół jelita nadwrażliwego a dieta
  9. Dieta low-FODMAP
  10. Produkty zalecane i przeciwskazane – dieta low- FODMAP
  11. Zalecenia żywieniowe – podsumowanie
  12. Suplementacja
  13. Sanprobi IBS
  14. Przykładowy dzień diety w zespole jelita nadrażliwego
  15. Bibliografia


Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) 

IBS jest skrótem od angielskiej nazwy Irritable bowel syndrome czyli znanego w Polsce jako zespół jelita nadwrażliwego (bądź drażliwego). To jedna z najczęstszych przyczyn konsultacji gastroenterologicznych. IBS jest chorobą, w której komunikacja między jelitami a mózgiem nie przebiega prawidłowo. Jest zaburzeniem przewlekłym, które dotyczy jelita grubego i wiąże się z takimi objawami jak skurcze i bóle brzucha, gazy, biegunki lub zaparcia. Nie jest to choroba, która zagraża życiu, jednak negatywnie wpływa na ogólne samopoczucie danej osoby i funkcjonowanie w społeczeństwie. Leczenie IBS wiąże się z koniecznością długoterminowych zmian w diecie, stylu życia i poprawą radzenia sobie ze stresem.


Rodzaje IBS

Zespół jelita nadwrażliwego dzieli się na cztery postaci:

  • IBS-D – rodzaj biegunkowy, kiedy istnieje przewaga nieprawidłowych stolców pod postacią biegunki;
  • IBS-C – rodzaj zaparciowy, kiedy istnieje przewaga nieprawidłowych stolców pod postacią zaparć;
  • IBS-M – rodzaj mieszany, kiedy naprzemiennie z podobną częstotliwością występują zaparcia i biegunki;
  • IBS-U – niesklasyfikowany – wszystkie pozostałe przypadki.


Skąd się bierze zespół jelita nadwrażliwego?

Szacuje się, że IBS może występować nawet u 14-24% kobiet i 5-19% mężczyzn, choć, ze względu na niespecyficzne objawy, liczba osób zgłaszających się do lekarza i diagnozowanych pod kątem IBS może być znacznie zaniżona w stosunku do realnego występowania choroby w społeczeństwie.

IBS może występować u osób z zaburzeniami psychicznymi, emocjonalnymi lub może się pojawić w wyniku silnego lub długotrwałego stresu. Powodem wystąpienia IBS może być także zła dieta, predyspozycje genetyczne, infekcje lub nieprawidłowa mikrobiota jelitowa.


Jak zdiagnozować IBS?

Obecnie nie istnieje żaden test, który pozwoliłby rozpoznać IBS. Główną rolę w diagnostyce odgrywają występujące objawy, które w celu stwierdzenia IBS muszą spełniać tzw. IV Kryteria Rzymskie.

Ból brzucha nawracający przez co najmniej jeden dzień w tygodniu przez ostatnie trzy miesiące, któremu towarzyszą przynajmniej 2 z następujących cech:

  • związany z defekacją,
  • związany ze zmianą częstotliwości wypróżnień,
  • związany ze zmianą konsystencji stolca.

Niestety objawy są na tyle niespecyficzne, że aby rozpoznać zespół jelita nadwrażliwego, należy wykluczyć inne choroby, które mogą objawiać się podobnie np. celiakię, nieswoiste zapalenia jelit (np. chorobę Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), choroby pasożytnicze i bakteryjne jelit, alergie, nowotwory.

Główne objawy zespołu jelita nadwrażliwego

Najczęstszymi dolegliwościami, które możemy zaobserwować są:

  • zaburzona praca jelit – zaparcia lub biegunka;
  • ból w dolnej części brzucha;
  • wzdęcia;
  • uczucie wypełnienia.

 

Leczenie IBS

W IBS leczenie stanowi składową farmakoterapii, właściwej diety, a także zmian w zakresie stylu życia, w czym pomocna może być współpraca z psychologiem. Terapia IBS jest procesem długotrwałym i jedynie leczenie jednocześnie każdej strefy może dać skuteczne efekty. Oprócz samego leczenia istotne jest samodzielne zadbanie o zmniejszenie czynników stresujących w życiu. Można tego dokonać poprzez rozwijanie własnych hobby, aktywność fizyczną, poświęcanie czasu na odpoczynek, a także spożywanie posiłków w spokojnej atmosferze.

W leczeniu objawowym IBS stosuje się leki:

  • przeciwbiegunkowe,
  • przeczyszczające,
  • rozkurczowe,
  • przeciwwzdęciowe.

Korzystne efekty w osłabieniu bólów brzucha oraz produkcji gazów obserwuje się przy stosowaniu probiotykoterapii m.in. szczepami Lactiplantibacillus plantarum 299v (wcześniej Lactobacillus plantarum 299v), Lactobacillus rhamnosus GG, Bifidobacterium bifidum, Saccharomyces boulardii.  

 

Darmowy dzień diety w IBS - zespole jelita nadwrażliwego

 

Dieta w IBS – zespole jelita nadwrażliwego

Dieta stanowi bardzo istotny element leczenia IBS. Leczenie żywieniowe nie jest łatwe, zwłaszcza, że lista produktów niewskazanych jest bardzo indywidualna. Z diety należy wykluczyć produkty niezdrowe i wysokoprzetworzone oraz te, które najczęściej wywołują objawy u większości chorych tj. alkohol, fast foody, słodycze, słodkie napoje gazowane, produkty zawierające słodziki zakończone na -ol (np. sorbitol, mannitol, ksylitol).

Możesz samodzielnie sprawdzić, które produkty nasilają u Ciebie objawy – przez tydzień zapisuj wszystkie posiłki, składniki (w tym przyprawy) oraz moment pojawienia się objawów. Po pewnym czasie takiej obserwacji można znaleźć produkty, które przyczyniają się do wystąpienia objawów.

U osób z IBS najczęściej zaleca się wprowadzenie diety low-FODMAP na okres 6-8 tygodni.


Dieta low-FODMAP

Dieta low-FODMAP jest dietą bardzo restrykcyjną. Polega na unikaniu przez okres 6-8 tygodni produktów bogatych w słabo wchłaniane, łatwo fermentujące krótkołańcuchowe węglowodany i poliole.

Zaliczamy to nich:
• fruktozę (występującą głównie w owocach, miodzie, słodyczach w formie syropu glokozowo-fruktozowego)
• laktozę (występującą głównie w produktach mlecznych)
• fruktany (występujące głównie w pszenicy, czosnku, cebuli)
• galaktany (występujące głównie w roślinach strączkowych)
• poliole (m.in. mannitol, sorbitol, ksylitol).

W pierwszym etapie eliminuje się na okres 6–8 tygodni produkty zawierające duże ilości FODMAP i zastępuje się je produktami z niską zawartością FODMAP. Po tym czasie w miarę ustępowania objawów IBS przechodzi się do etapu drugiego, w którym dietę należy stopniowo rozszerzać (biorąc pod uwagę indywidualną tolerancję) o produkty zawierające więcej FODMAP. Trzeci etap to personalizacja diety z eliminacją tylko tych produktów, które wywołują objawy. Nie zaleca się powtarzania diety ani przedłużania czasu eliminacji produktów powyżej 8 tygodni. Każdy etap takiej diety należy przeprowadzić pod okiem dietetyka, aby sobie nie zaszkodzić.

 

Produkty zalecane i przeciwskazane – dieta w IBS – low fodmap


Produkty zalecane:

Produkty zbożowe: kasza jaglana, kasza gryczana palona, mąka jaglana, ryżowa, z quinoa, z sorgo, mąka ziemniaczana, makaron gryczany, makaron ryżowy, makaron jaglany, mąka gryczana, płatki ryżowe, płatki quinoa, płatki jaglane, pieczywo z pszenicy 2ab, ryż, płatki owsiane górskie, wafle ryżowe (maks. 40g), wafle kukurydziane (maks. 40g)

Produkty mleczne: jajka, masło klarowane, jogurt naturalny bez laktozy, kefir bez laktozy, parmezan (maks. 20g)

Owoce: ananas, cytryna, kiwi, limonki, mandarynki, pomarańcze, rabarbar, truskawki, winogrona, borówki (maks. 65g), jagody (maks. 65g), maliny (maks. 85g)

Warzywa: jarmuż, kalarepa, marchew, ogórek, papryka czerwona, pietruszka, pomidory, rzodkiewki, rukola, roszponka, sałata lodowa, seler, szczypiorek, ziemniaki, dynia (maks. 65g), cukinia (maks. 65g)

Mięso i inne: indyk, kurczak, ryby, cielęcina, jagnięcina, owoce morza, tofu, wołowina, wieprzowina

Orzechy i nasiona: masło z orzechów ziemnych, orzechy arachidowe, orzechy makadamia, sezam, orzechy brazylijskie, orzechy pekan, orzeszki pini, nasiona dyni, nasiona słonecznika, orzechy włoskie

Przyprawy: sól, pieprz, papryka słodka, oregano, imbir, kurkuma, bazylia, cynamon, cukier, syrop klonowy, aspartam, stewia

 

Produkty przeciwskazane:

Produkty zbożowe: produkty zbożowe na bazie pszenicy, żyta, jęczmienia

Produkty mleczne: mleko krowie, kozie, owcze, twaróg, jogurt, maślanka, napój sojowy, śmietana, ricotta, mascarpone

Owoce: jabłka, gruszki, mango, arbuz, wiśnie, brzoskwinia, nektarynka, morele, śliwki, owoce suszone, owoce z puszki

Warzywa: cebula, czosnek, szparagi, brokuły, kalafior, brukselka, groszek zielony, pory, buraki, kapusta, grzyby

Mięso i inne: mięso marynowane, przetworzone, nasiona roślin strączkowych tj. ciecierzyca, soczewica, soja, fasola

Orzechy i nasiona: orzechy nerkowca, pistacje, migdały

Przyprawy: czosnek w proszku, cebula w proszku, słodziki zakończone na -ol (np. ksylitol, Maltitol), miód, syrop z agawy, syrop glukozowo-fruktozowy

 

Zalecenia żywieniowe – podsumowanie

  • Należy jeść powoli i spokojnie, dokładnie przeżuwać, nie połykać niepogryzionych dostatecznie pokarmów.
  • Ograniczyć spożywanie kawy, mocnej herbaty, alkoholu, napojów gazowanych.
  • Ogranicz spożycie potraw tłustych i smażonych. 
  • Warto unikać produktów i potraw wzdymających, takich jak cebula, czosnek, kapusta, strączki, kalafior, brokuły, brukselka, kukurydza.
  • Poleca się spożywać posiłki przygotowywane ze świeżych produktów, domowe, a ograniczyć spożycie żywności wysokoprzetworzonej, potraw jedzonych „na mieście”.
  • Należy spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia, o stałych porach, w regularnych 3-4 godzinnych odstępach. Spożywanie mniejszych porcji, a częściej usprawnia perystaltykę jelit oraz pomaga w wyregulowaniu wypróżnień. Nie należy omijać żadnego z posiłków.
  • 2-3 godziny przed snem należy spożywać lekkostrawną, nieobfitą kolację.
  • Warto obserwować organizm i eliminować produkty nasilające dolegliwości.
  • Zalecane jest zastosowanie diety low-FODMAP na okres 6-8 tygodni.
  • Zadbaj o zmniejszenie czynników stresujących w życiu.
 

Suplementacja

Do leczenia zespołu jelita nadwrażliwego warto wprowadzić również suplementację w postaci preparatów zawierających odpowiednie szczepy bakterii, które wspomagają pracę jelit. Ich rolą jest m.in.: uszczelnianie ściany nabłonka jelitowego, poprawa funkcjonowania śluzówki przewodu pokarmowego, stymulacja układu odpornościowego, produkcja niektórych składników odżywczych i poprawa ich wchłaniania.

Wśród szczepów bakterii, które mogą korzystnie wpływać na stan jelit wyróżniamy:

  • Saccharomyces boulardii,
  • Bifidobacterium breve BR03,
  • Lactiplantibacillus plantarum 299v (wcześniejsza nazwa: Lactobacillus plantarum 299v),
  • Enterococcus faecalis (DSM 16440).

 

Sanprobi IBS

Sanprobi IBS uzupełnia codzienną dietę o bakterie probiotyczne L. 
plantarum 299v, będące naturalnym składnikiem ochronnej mikrobioty jelitowej człowieka, które pomagają w przywróceniu naturalnej równowagi przewodu pokarmowego co skutkuje ustąpieniem wymienionych dolegliwości. To suplement diety, którego stosowanie zalecane jest osobom cierpiącym na dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, takie jak: biegunka, zaparcia, ból lub dyskomfort brzucha, wzdęcia, uczucie pełności, nadmierne oddawanie gazów, bolesne parcie na kiszkę stolcową czy uczucie niepełnego wypróżnienia.

 

Bibliografia:

  1. Altobelli, E.; Del Negro, V.; Angeletti, P.M.; Latella, G. Low-FODMAP Diet Improves Irritable Bowel Syndrome Symptoms: A Meta-Analysis. Nutrients 2017, 9, 940.
  2. Dionne J, Ford AC, Yuan Y i wsp. A systematic review and meta-analysis evaluating the efficacy of a gluten free diet and a low FODMAP diet in treating symptoms of IBS. Am J Gastroenterol 2018;113:1290–300.
  3. Dudzińska E. Wpływ mikroflory jelitowej na rozwój zespołu jelita drażliwego. Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine 2016, Vol. 19, No. 3
  4. H. Ciborowska, A. Rudnicka „Dietetyka Żywienie Zdrowego i Chorego Człowieka”.PZWL 2014
  5. Gawęcki J. (red.): Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2010
  6. Staudacher, Heidi M., Antonina Mikocka-Walus, and Alexander C. Ford. "Common mental disorders in irritable bowel syndrome: pathophysiology, management, and considerations for future randomised controlled trials." The Lancet Gastroenterology & Hepatology 6.5 (2021): 401-410.
  7. Black, Christopher J., Heidi M. Staudacher, and Alexander C. Ford. "Efficacy of a low FODMAP diet in irritable bowel syndrome: systematic review and network meta-analysis." Gut (2021).

Post powstał we współpracy z marką Sanprobi.

Udostępnij:

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.